อุทกกถาวณฺณนา

[108] อุทกกถายํ มหากุจฺฉิกา อุทกจาฏิ อุทกมณิโกฯ ‘‘สเมขลา จาฏิ อุทกมณิโก’’ติปิ วทนฺติฯ ตตฺถาติ เตสุ ภาชเนสุฯ นิพฺพหนอุทกนฺติ ‘‘มโหทกํ อาคนฺตฺวา ตฬากมริยาทํ มา ฉินฺที’’ติ ตฬากรกฺขณตฺถํ ตสฺส เอกปสฺเสน วิสฺสชฺชิตอุทกํฯ นิทฺธมนตุมฺพนฺติ สสฺสาทีนํ อตฺถาย อุทกนิกฺขมนมคฺคํฯ มริยาทํ ทุพฺพลํ กตฺวาติ อิทํ อวสฺสํ ฉินฺนสภาวทสฺสนตฺถํ ภณฺฑเทยฺยวิสยทสฺสนตฺถญฺจ วุตฺตํฯ มริยาทํ ทุพฺพลํ อกตฺวาปิ ยถาวุตฺตปฺปโยเค กเต มริยาทํ ฉินฺทิตฺวา นิกฺขนฺตอุทกคฺฆานุรูเปน อวหาเรน กาเรตพฺพเมวฯ

อนิคฺคเตติ อนิกฺขมิตฺวา ตฬากสฺมิํเยว อุทเก ฐิเตฯ อสมฺปตฺเตวาติ ตฬากโต นิกฺขมิตฺวา มหามาติกาย เอว ฐิเตฯ อนิกฺขนฺเตติ ตฬากโต อนิกฺขนฺเต อุทเกฯ สุพทฺธาติ ภณฺฑเทยฺยมฺปิ น โหตีติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘นิกฺขนฺเต พทฺธา ภณฺฑเทยฺย’’นฺติ, ตฬากโต นิกฺขมิตฺวา ปเรสํ ขุทฺทกมาติกามุขํ อปาปุณิตฺวา มหามาติกายํเยว ฐิเต พทฺธา เจ, ภณฺฑเทยฺยนฺติ อตฺโถฯ ‘‘อนิกฺขนฺเต พทฺธา สุพทฺธา, นิกฺขนฺเต พทฺธา ภณฺฑเทยฺย’’นฺติ หิ อิทํ ทฺวยํ เหฏฺฐา วุตฺตวิกปฺปทฺวยสฺส ยถากฺกเมน วุตฺตํฯ นตฺถิ อวหาโรติ เอตฺถ ‘‘อวหาโร นตฺถิ, ภณฺฑเทยฺยํ ปน โหตี’’ติ เกจิ วทนฺติ, ตฬากคตอุทกสฺส สพฺพสาธารณตฺตา ตํ อยุตฺตํ วิย ทิสฺสติ, ‘‘อนิกฺขนฺเต พทฺธา สุพทฺธา’’ติ อิมินา จ อฏฺฐกถาวจเนน น สเมติฯ วตฺถุํ…เป.… น สเมตีติ เอตฺถ ตฬากคตอุทกสฺส สพฺพสาธารณตฺตา อปริคฺคหิตํ อิธ วตฺถุนฺติ อธิปฺปาโยฯ

อุทกกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ทนฺตโปนกถาวณฺณนา

[109] ทนฺตกฏฺฐกถายํ ตโต ปฏฺฐาย อวหาโร นตฺถีติ ‘‘ยถาสุขํ ภิกฺขุสงฺโฆ ปริภุญฺชตู’’ติ ยถาสุขํ ปริโภคตฺถาย ฐปิตตฺตา วสฺสคฺเคน อภาเชตพฺพตฺตา อรกฺขิตพฺพตฺตา สพฺพสาธารณตฺตา จ อญฺญํ สงฺฆิกํ วิย น โหตีติ เถยฺยจิตฺเตน คณฺหนฺตสฺสปิ นตฺถิ อวหาโร ฯ วตฺตนฺติ ทนฺตกฏฺฐคฺคหเณ วตฺตํฯ อิทานิ ตเทว วตฺตํ ทสฺเสนฺโต ‘‘โย หี’’ติอาทิมาหฯ ‘‘ปุน สามเณรา อาหริสฺสนฺตี’’ติ เกจิ เถรา วเทยฺยุนฺติ โยเชตพฺพํฯ

ทนฺตโปนกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

วนปฺปติกถาวณฺณนา

[110] วนปฺปติกถายํ ‘‘อุชุกเมว ติฏฺฐตีติ รุกฺขภาเรน กิญฺจิเทว ภสฺสิตฺวา ฐิตตฺตา โหติเยว ฐานาจาวนนฺติ อธิปฺปาเยน วุตฺต’’นฺติ วทนฺติฯ วาตมุขํ โสเธตีติ ยถา วาโต อาคนฺตฺวา รุกฺขํ ปาเตติ, เอวํ วาตสฺส อาคมนมคฺคํ รุนฺธิตฺวา ฐิตานิ สาขาคุมฺพาทีนิ ฉินฺทิตฺวา อปเนนฺโต โสเธติฯ ‘‘มณฺฑูกกณฺฏกํ วา วิสนฺติ มณฺฑูกานํ นงฺคุฏฺเฐ อคฺคโกฏิยํ ฐิตกณฺฏก’’นฺติ วทนฺติ, ‘‘เอกํ วิสมจฺฉกณฺฏก’’นฺติปิ วทนฺติฯ

วนปฺปติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

หรณกกถาวณฺณนา

[111] หรณกกถายํ หรณกนฺติ หริยมานํฯ อภิมุขํ กตฺวา กฑฺฒนํ อากฑฺฒนํ, เสสทิสากฑฺฒนํ วิกฑฺฒนํฯ ปาทํ อคฺฆติ, ปาราชิกเมวาติ เอตฺถ อนฺตํ น คณฺหามีติ อสลฺลกฺขิตตฺตา อนฺตสฺส จ คณฺหิสฺสามีติ สลฺลกฺขิตสฺเสว ปฏสฺส เอกเทสตฺตา ปาราชิกํ วุตฺตํฯ สหภณฺฑหารกนฺติ ภณฺฑหารเกน สทฺธิํฯ สนฺตชฺเชตฺวาติ ธนุอาทีหิ สนฺตชฺเชตฺวาฯ

โสติ ภณฺฑหารโกฯ อนชฺฌาวุตฺถกนฺติ อปริคฺคหิตกํ, อสามิกนฺติ อตฺโถฯ

อาหราเปนฺเต ทาตพฺพนฺติ เอตฺถ ‘‘ฉฑฺเฑตฺวา ธุรํ นิกฺขิปิตฺวา คตานมฺปิ นิราลยานํ ปุน อาหราปนสฺส วุตฺตตฺตา ภิกฺขูนมฺปิ อตฺตโน สนฺตเก ปริกฺขาเร อจฺฉินฺทิตฺวา ปเรหิ คหิเต ตตฺถ ธุรนิกฺเขปํ กตฺวาปิ ปุน ตํ พลกฺกาเรนปิ อาหราเปตุํ วฏฺฏตี’’ติ เทสวาสิโน อาจริยา วทนฺติ, สีหฬทีปวาสิโน ปน ตํ เกจิ อาจริยา น อิจฺฉนฺติฯ